"Kültürpark bile bile ölüme terk edildi"

Yazar Ekrem Hayri Peker:

• Okunma sayısı : 161
• 13.Ara.2024
• Okuma Süresi 5 Dk.
• Fb'de Paylaş'
• Twitter'da Paylaş

ÖZEL RÖPORTAJ

BİRİNCİ BÖLÜM

Kültürpark,  çocukluk ve gençlik çağlarımızda Bursa'da kültür ve sanatın kalbinin attığı yerdi. Gazinolar, çaybahçeleri, lunapark, açık hava tiyatrosu daha bir çok mekanıyla kent insanının vazgeçilmez uğrak yeriydi. Bursalılar, Setbaşı'ndan yürümeye başlar, Altıparmak'tan Kültürpark'a inip çay bahçelerinde soluklanırdı. Oradan tekrar geri dönüp Heykel'e çıkardı. Kent, batıya doğru yayılmaya başlayınca Kültürpark ve Altıparmak'ın yıldızı yavaş yavaş söndü. Ama yaşı orta yaşın üzerinde olan herkes maziye dönüp baktığında hatıralarında Kültürpark'ı rahatlıklı parçalar bulur. Bursa tarihi üzerine çalışmaları ile tanınan Yazar Ekrem Hayrı Peker, Kültürpark'ın bu unutulmaya terk edilmiş anı parçalarını bir kitapta birleştirdi. Peker, kaleme aldığı "Bir Zamanlar Kültürpark" isimli eserindeki anı parçalarını bir BURSAHABER16  okuyucuları  ile paylaştı.

-Bursa Kültürpark'ı sizin ne anlam ifade ediyor?

-Sezen Aksu'nun "Gülümse" şarkısında bir söz öbeği vardır:

"Belki şehre bir film gelir

Bir güzel orman olur yazılarda

İklim değişir, Akdeniz olur

Gülümse..."

İşte Kültürpark, Bursa'ya kurulduktan sonra bu sözlerdeki gibi mutluluk, canlılık katmıştır.

-Kültürpark doğuşu büyümesi sizin çocukluk yıllarınıza denk geliyor.

-Çocukluğumuzda; 1955'te açıldı orası. Daha 5 yaşındayken beni Kültürpark'a beni götürmüşlerdi.

-Biraz geri gidersek Kültürpark kurulmadan önce bölge nasıl bir yerdi?

-Kültürpark yapılmadan önce, şimdiki parkın içerisinde kalan "Yaycılar Pınarı" diye adlandırılan ağaçlık bir alan park görevini görüyordu.

Daha sonra Kültürpark içinde kalan bu alan çevresi ile birlikte şimdiki Kültürpark'ı oluşturmuştur.

-Sonra 1 Temmuz 1955'te Kültürpark açılıyor.

-Evet, zamanla mini bir hayvanat bahçesi, sergi pavyonları, İzmir’dekilere benzer bir gazino açılır. Yine İzmirli bir çay bahçesi işletmecisi tarafından Özgen Çay Bahçesi açılır.

-Lunapark...

-Onu da yine İzmir’den gelen Ömer Sakder kurdu.

-Tabii gazinolar...

-Romans ve Taylan gazinolarında Hamiyet Yüceses, Neriman Tüfekçi, Cem Karaca, Hülya Koçyiğit gibi sanatçıları dinledim.  Dönemin ünlü sanatçıları program yapmaya geldiğinde izdiham olurdu. Gazinoya giremeyenler yakınlardaki çay bahçelerinde konseri dinlerlerdi. Gazinolar masalıydı. Yiyip içerken müzik dinlerdiniz.

-Kültürpark aynı zamanda sirklerin ve illüzyon sanatçılarının da çadırlarını kurdukları bir yerdi değil mi?

-İtalyan sirkleri gelirdi. Medrano sirkini unutamam. İllüzyonistlere gelirsek; Şahmat, Dr. Abrakadabra ve ismini hatırlamadığım bir illüzyonist daha vardı. Bazen gazinolarda bazen çadır kurup gösteri yaparlardı.

BURSA MİLLİ FUARI 1964 YILINDA AÇILDI

-Bursa Milli Fuarı’nın öyküsü ne zaman başladı?

-Gelişen sanayi ile birlikte illerde fuar adı verilen sergiler açılmaya başladı. Hiç birisi İzmir Enternasyonal Fuarı’nın yerini tutamazdı ama bölgeye bir hareket getirirdi. Fuarlardan İzmit ve Samsun’u hatırlıyorum. Fuarların anısına Tekel idaresi filtreli sigara, kibrit ve çay üretirdi. İlk Bursa Fuarı 8 Temmuz 1964 yılında 139 firmanın katılımıyla açılmıştı.

Fuarlarda Türkiye'nin tüm kamu iktisadi teşekküllerin pavyonları olurdu. Özel sektörün pavyonları olurdu. DSİ'nin ve Karayolları'nın pavyonları vardı. O zamanlar Türkiye'nin çağdaş medeniyet seviyesine ulaşma gibi bir hedefi vardı.

Uludağ'ın çok büyük bir maketi vardı. Filmler oynatılırdı. Türkiye'nin dört bir tarafından iş insanları gezmeye gelirdi.

CANLI BİR KÜLTÜREL HAYAT VARDI

-Kültürpark ve fuar, şehrin kültürel hayatı canlandırdı diyebiliriz.

-Kültürpark'ta çok canlı bir kültürel hayatı vardı. Lünapark'ın çarpışan arabaları sesleri, gazinolardan gelen sesleri ile karışırdı.

-Bütün bu canlı hayat yavaş yavaş bitti.

-Ne yazık ki... Kültürpark, bir türlü geliştirilemedi ve ölüme terk edilmesi uygun görüldü. Gazino mevsimi bitti. 1955 yılında belediye gazinosu vardı üç tane de pavyonu vardı.

-Bir de fuarlar yavaş yavaş tematik açılmaya başladı. Tekstil fuarı, sağlık fuarı gibi. Profesyonelleşme söz konusu oldu. Bu sadece Bursa'yı değil Türkiye'deki tüm kültürparklarda açılan fuarları olumsuz etkiledi.

-Mutlaka ama buradaki sorun şu. İnsanlar burayı canlı tutmak için ne yapabiliriz sorusuna cevap aramadı.

KÜLTÜRPARK'I CANLI TUTMAK İSTEMEDİLER

-Canlı tutmak için ne yapılabilirdi?

-Şu yapılabilirdi. Oraya 4 tane sahne koyarsın. Dönüşümlü olarak bir hafta belediye bandosu bir hafta mehter orada program yapar. Onları görmeye turistler gelir. Yine oradaki açık hava tiyatrosunu yılın altı ayı faal hale getirirsin. Birinden Türk Sanat Müziği, birinde Türk Pop Müziği, birinde Türk Halk Müziği birinde diyelim pandomim sanatçıları sahne olur. İnsanlar bunları yaparsanız izlemeye gelir. Böyle canlı tutarsın. Ama kimse Kültürpark'ı canlı tutmak istemiyor.

-Altıparmak ve stadın kaldırılması da kültürparkı olumsuz etkiledi mi?

-Onların kapanması kafeleri olumsuz etkiledi. Mesela Kristal, Ender çay bahçeleri kapandı. Gazino dönemi de bitmişti.

EKREM HAYRİ PEKER KİMDİR?

2 Ekim 1954 tarihinde Mustafakemalpaşa’da doğdu. Anadolu Üniversitesi Kimya Mühendisliği bölümünü bitirdi. Evli iki çocukludur. 30 yıldır tekstil sektöründe çalıştı.  Dört yıl Özbekistan’da bulundu. Gözlemlerini ve Anadolu’yla bağlarını kitaplaştırdı.

Nano kimyasalların tekstil materyallerine uygulamalar konusunda üniversitelerde konferanslar verdi. İngiltere ve Pakistan’daki üniversitelerin düzenlendiği sempozyumlara çağrıldı. Gönderdiği bildiriler kabul edildi.

Ev Tekstilii, Kauçuk Dergisi, Örme Dünyası, Türk-Chem dergilerinde ve Bursa’da Meydan, Kent ve Yeni Marmara Gazetesi, Pusula, Bursa’da Yaşam, Bursa DeOeri, Şehrengiz, Bursa Araştırmaları Vakfı dergisi, Çini, Güney Bursa, Bursa Günlüğü, Yenişehir Gazetesi, Turan, PerspekOf, Hosab dergilerinde ve ALTIN MİRAS, belgeseltarih.com ve makalearsivi.com gibi sitelerinde çeşitli makaleleri yayınlanmış?r. Çeşitli haber sitelerinde yazıları yayınlanmıştır.

www.belgeseltarih.com ve tekstil sektörüne yönelik www.teksarge.com sitelerinin kurucularındandır.

Mesleki bilgilerini kitaplaştırdı. Tekstilcinin El Kitabı (2011), TeksOl el Kitabı (2013), Tekstile Giriş (2015), Tekstilciler İçin Baskı el Kitabı (2017) ve Örme El Kitabı (2019) adlarında beş kitap yazdı.

İyi bir tarih okuru olan Peker, mühendis gözüyle şu kitapları kaleme aldı:

Teşkilat-ı Mahsusa’dan Kuşçubaşı Hacı Sami Bey (2012-2017), Özbek Mektupları (2013), Anadolu’dan Kafkasya’ya Zekeriya Efendi (2015), İnegöl’de Nostaljik Bir GezinO (2017) ve Yeşim Taşı Ön Türk Tarihinden ve Türk Tarihinden Kesitler (2017), Yeni Bir Cihan İmparatorluğu Kurma Mücadelesi Teşkilat-ı Mahsusa, Emirsultan-Heykel Arasında Nostaljik Bir Gezinti, Al?parmak-Muradiye-Çekirge Arasında Nostaljik Bir Gezinti (2020), Çerkes Sürgünü, Keşiş Dağındaki Zeus, Bursa’da Sinema, Anadolu’dan Semerkant’a Semerkant’tan Anadolu’ya, Taşların Yolculuğu (2021), 1950-1960’lı Yıllarda Bursa’da Kültürel ve Sosyal Değişim, 1930-1960 Yılları Arasında Bursa’da Eğlence, Yerel Basının Gözünden Bursa’da Sinema, Magazin, Ahmet Vefik Paşa Tiyatrosu’nun Açılması, Bursa’nın Milli Çeteleri Abdürrezzak Sözgeçiren; 1950 ve 1960 Yıllarında Bursa’da Yaşanan İlginç Olaylar(2022), Bursa’da Nostaljik Bir Gezinti  Zekeriya Efendi, Bursa’nın Meyhaneleri, Bursa'nın Şaraphaneleri Nilüfer Şarapçısı, Misi şaraphaneleri ve Trilye'de Baküs Şarapçılık, Bursa’nın Kahve Kültürü ve Kıraathaneleri ve Çay Bahçeleri, Tarihin Aynasında Bursa (2023), Avrupa ve Asya’da Erken Türkler, GEL PROFESÖR: Papa-İmparator ve Fahişe, Adığe Tarihinden Kesitler (2024) çalışmaları yayınlandı.